Wiele roślin ozdobnych poza atrakcyjnymi kwiatami, czy barwnym ulistnieniem oferuje nam również dekoracyjne owoce. Szczególnie cenne są te gatunki, których owoce utrzymują się do późnej jesieni i zimą. Stanowią one nie tylko wspaniałe urozmaicenie zimowego krajobrazu, ale także cenny pokarm dla ptaków i innych drobnych zwierząt, pomagając im przetrwać ten najtrudniejszy okres w roku. To jak długo owoce pozostaną na gałęziach zależy od uwarunkować genetycznych konkretnego gatunku, a także od przebiegu pogody w danym roku. W łagodniejsze zimy owoce dłużej zachowują atrakcyjność, niż w surowe. W mroźne, śnieżne zimy owoce będą też szybciej zjadane przez ptaki, które będą miały trudność ze znalezieniem innego pokarmu.

Poniżej przedstawiamy przegląd gatunków drzew, krzewów i pnączy o atrakcyjnych, trwałych owocach.

 

Rośliny o owocach czerwonych

Jarzęby. Czerwieniejące owoce, pospolitej u nas, jarzębiny zwiastują koniec lata. Owoce są niewielkie (średnicy 0,7 ? 0,9 cm), kuliste i przeważnie czerwone lub pomarańczowo-czerwone, aczkolwiek znajdziemy wiele gatunków i odmian o innej barwie owoców. Zdobią drzewa już od lipca i przeważnie pozostają na drzewach do zimy, stanowiąc przysmak dla ptaków. Najczęściej spotykanym u nas gatunkiem to jarząb pospolity (Sorbus aucuparia), pospolicie zwanym jarzębiną. Inny gatunek, wart polecenia to jarząb turyngski (Sorbus thuringiaca) jego owoce dłużej pozostają na drzewie.

Jabłonie ozdobne, popularnie nazywane rajskimi. Zawiązują one owoce kuliste lub w postaci małych jabłuszek na długich szypułkach. Średnica i kolor owoców zależy od gatunku i odmiany ? waha się w granicach 1?3 cm, mogą być one czerwone, pomarańczowe lub żółte. Długo utrzymują się zimą na drzewach i są chętnie zjadane przez ptaki. Najbardziej znane z tej grupy gatunki to: jabłoń purpurowa (Malus x purpurea), jabłoń kwiecista (Malus floribunda), jabłoń jagodowa (Malus baccata) i jabłoń niska, a właściwie jej odmiana rajska (Malus pumila odm. paradisiaca) oraz mieszańce międzygatunkowe. Ponieważ jabłonie bywają atakowane przez choroby (parch, mączniak) warto wybierać odmiany odporne.

Głogi tworzą niewielkie czerwone owoce, okrągłe lub wydłużone (około 1?1,5 cm długości). Owoce są  jadalne, stanowią też przysmak wielu zwierząt, długo utrzymują się na drzewach, szczególnie w łagodne zimy. Głóg szypułkowy (Crataegus pedicellata) ma owoce większe ? średnicy około 2 cm. Inne gatunki, które warto posadzić w ogrodzie to głóg jednoszyjkowy (Crataegus monogyna), głóg pośredni (Crataegus x media), głóg Lavalle’a  (Crataegus x lavallei) oraz głóg dwuszyjkowy (Crataegus laevigata).

Berberysy związują liczne jaskrawoczerwone owoce, utrzymujące się jeszcze po opadnięciu liści – do silnych mrozów, niekiedy dłużej. Owoce są składnikiem ptasiej diety zimą. Spośród gatunków berberysu godne polecenia są: berberys Thunberga (Berberis thunbergii) oferujący ogromny wybór odmian, o zróżnicowanym pokroju, rozmiarze i barwie liści, berberys pospolity (Berberis vulgaris), berberys ottawski (Berberis ×ottawensis) i berberys koreański (Berberis koreana) owoce wymienionych gatunków, z wyjątkiem berberysu Thunberga, zebrane są w grona.

Irgi. Dekoracyjne i trwałe owoce mają niemal wszystkie gatunki irg, jednak lepiej wyeksponowane są one u gatunków zrzucających na zimę liście. Owoce są przeważnie jaskrawoczerwone, okrągłe, średnicy około 0,5-1 cm, pozostają na roślinach po opadnięciu liści, niekiedy nawet do wiosny. Z wyższych gatunków irg, zrzucających zimą liście, warto wybrać irgę pomarszczoną (Cotoneaster bullatus) i irgę rozkrzewioną (Cotoneaster divaricatus), zaś z gatunków okrywowych ? irgę poziomą (Cotoneaster horizontalis) i irgę karłowatą (Cotoneaster perpusillus).

Kalina koralowa (Viburnum opulus) tworzy ozdobne, szklisto czerwone owoce, średnicy około 1 cm, zebrane w przewijających gronach. Owoce pojawiają się już w sierpniu i długo pozostają na roślinie, często aż do wiosny (ze względu na wysoką zawartość garbników są niechętnie zjadane przez ptaki). Popularna i bardzo dekoracyjna odmiana `Roseum` (syn. `Sterile`) pomimo obfitego kwitnienia nie zawiązuje owoców, gdyż wydaje wyłącznie kwiaty płonne.

Ognik szkarłatny (Pyracantha coccinea) zachwyca niewielkimi (średnicy 0,5-0,7 cm), jednak często bardzo licznymi owocami w kolorze czerwonym, a u odmian także pomarańczowym i żółtym. Owoce dość długo utrzymują się na gałęziach, przeważnie do silnych mrozów, a w łagodniejsze zimy niekiedy aż do wiosny. Ponieważ roślina bywa atakowana przez parcha i zarazę ogniową, należy wybierać odmiany odporne na choroby. Spośród odmian o czerwonych owocach godne polecenia są między innymi.: `Kasan`, `Kuntayi`, `Mohave`, `Red Column`, `Red Cushion`.

Róże. Poza pięknymi kwiatami pojawiającymi się latem, rośliny te oferują nam również dekoracyjne owoce. W zależności od gatunku mogą być one kuliste lub wydłużone, średnicy od 1 do ponad 3 cm, pojedynczo osadzone na pędach, bądź zebrane w grona. Przeważnie są one czerwone lub pomarańczowo-czerwone, choć zdarzają się także gatunki o owocach czarnych. Stanowią one przysmak dla ptaków, ale także dla nas są cennym surowcem na przetwory  (możemy z nich przyrządzić wspaniałe nalewki, wino, czy konfitury), jeśli jednak nie zdecydujemy się ich zebrać jesienią, będą długo zdobiły krzewy, zwykle do silniejszych mrozów. Do róż ?owocowych? należą się między innymi: róża pomarszczona (Rosa rugosa) rodząca owoce największe z wymienionych gatunków, róża dzika (Rosa canina), róża czerwonawa (Rosa glauca), róża wielokwiatowa (Rosa multiflora), róża piżmowa (Rosa moschata), róża Jundziłła (Rosa jundzillii).

Aronia czerwona (Aronia arbutifolia) tworzy niewielkie, intensywnie czerwone owoce o wielkości około 0,5 cm, długo pozostające na roślinie. W przeciwieństwie do owoców aronii czarnej te nie są jadalne dla ludzi.

Golteria pełzająca (Gaulteria procumbens). Ta niewysoka zimozielona krzewinka zawiązuje około jednocentymetrowe, czerwone owoce, które często pozostają na roślinie aż do wiosny. Są one jadalne, jednak niezbyt smaczne.

Ostrokrzewy, czyli rośliny znane ze świątecznych dekoracji. Tworzą niewielkie (średnicy około 0,5 cm) kuliste owoce, które od września zdobią rośliny i zwykle utrzymują się na nich aż do wiosny (jeśli nie zjedzą ich ptaki). Owoce są silnie trujące dla ludzi, nie szkodzą natomiast ptakom, które chętnie się nimi żywią. Przeważnie są one czerwone, choć istnieją także odmiany o owocach żółtych. Ostrokrzew jest rośliną dwupienną, a zatem aby uzyskać obfite owocowanie powinniśmy posadzić obok odmian żeńskich przynajmniej jeden egzemplarz męski. Największe owoce ma zimozielony ostrokrzew kolczasty (Ilex aquifolium), jednak nie jest on w pełni odporny na mrozy i w chłodniejszych rejonach naszego kraju może przemarzać (zwykle regeneruje). Bardziej odporne odmiany tego gatunku to na przykład `Alaska`, `J.C. van Tol` (obydwie odmiany żeńskie). Gatunkiem lepiej znoszącym nasze zimy jest, również zimozielony, ostrokrzew Meservy (Ilex meserveae). Na rynku bez trudu znajdziemy wiele odmian, zarówno żeńskich jak i męskich, dobrze rosnących w naszym klimacie. Z odmian żeńskich to m. in.: `Blue Angel`, `Blue Girl`, `Blue Princess`, ‘Heckenfee‘, natomiast z męskich: `Blue Boy`, `Blue Prince`. Wyhodowano również mieszańce ostrokrzewu kolczastego z ostrokrzewem Maservy, otrzymując odmiany odporne na niskie temperatury, m.in.: `Heckenstar`, `Heckenpracht`, czy `Winterglanz`. Piękne i równie trwałe owoce spotkamy u ostrokrzewu okółkowego (Ilex verticillata). Gatunek ten zrzuca liście zimą, dzięki czemu jego intensywnie czerwone owoce są wspaniale wyeksponowane. Lepiej też znosi mrozy niż gatunki zimozielone. Podobnie jak wcześniej wymienione ostrokrzewy to również gatunek dwupienny.

Cytryniec chiński (Schisandra chinensis) to pnącze, zawiązujące dekoracyjne owoce – niewielkie kuliste jagody, zebrane w grona długości od 5 do 10 cm. Początkowo są one białe, po dojrzeniu zaś intensywnie czerwone. Owoce dojrzewają we wrześniu i stanowią jesienną atrakcję rośliny, ponadto posiadają właściwości lecznicze (zawierają schisandrynę). Jest to gatunek rozdzielnopłciowy, przeważnie jednopienny, choć zdarzają się również przypadki dwupienności (kiedy na jednej roślinie pojawiają się wyłącznie kwiaty męskie lub żeńskie).

 

W kolejnych częściach artykułu przedstawiamy rośliny rodzące owoce w innych kolorach, stanowiące dekorację ogrodu jesienią i zimą:

Rośliny o owocach dekoracyjnych jesienią i zimą. Cz. 2

Rośliny o owocach dekoracyjnych jesienią i zimą. Cz. 3

Zapraszamy do lektury.