Alchemicy przez wieki zastanawiali się jak stworzyć złoto z bezwartościowej materii. I przez wieki nie udało się znaleźć odpowiedniej formuły. Dziś my ją Wam zdradzimy, drodzy czytelnicy. Dzięki wspaniałym i niewyczerpanym mocom natury każdy z nas może mieć złota pod dostatkiem we własnym ogrodzie i to z odpadków ogrodowych i kuchennych. Czarne złoto ogrodnika -  kompost – jest niezastąpionym nawozem, doskonale przyswajalnym przez rośliny.

Dlaczego kompost jest tak cenny

Pryzma kompostowa

Kompost może być z powodzeniem używany jako podstawowy nawóz w ogrodzie. Dostarczy on naszym roślinom niezbędnych składników odżywczych. Mimo, że nie zawiera ich zbyt wiele w porównaniu do nawozów sztucznych, są one doskonale przyswajalne przez rośliny dzięki ukształtowanym połączeniom próchniczym, które pozwalają na stopniowe uwalnianie składników odżywczych. Kompost jest również bezpieczny w stosowaniu, jego użycie właściwie nie grozi przenawożeniem, które może być zgubne dla naszych roślin. Dodatkowo poprawia strukturę gleby, jej właściwości wodno-powietrzne. Domowa produkcja kompostu to wreszcie doskonały sposób na zagospodarowanie odpadków ogrodowych i kuchennych. Szacuje się, że w przeciętnym gospodarstwie domowym materiał nadający się do kompostowania sanowi ponad 40% wszystkich odpadków. Dzięki temu kompost nie tylko nic nie kosztuje, ale pozwala nam oszczędzić. Kompostownik powinien zatem zostać uwzględniony w każdym  projekcie ogrodu.

Odrobina teorii na temat kompostu

Skład chemiczny kompostu może być bardzo zróżnicowany i zależy głównie od kompostowanego materiału i dodatków jakie zastosujemy. Powstaje on w szeregu skomplikowanych reakcji chemicznych, w których udział bierze wiele różnych organizmów, bakterii, grzybów i dżdżownic. Niezbędny jest również stały dostęp tlenu do naszej pryzmy kompostowej, w przypadku jego braku następują niekorzystne beztlenowe procesy gnilne. Poza tlenem niezbędna jest także odpowiednia wilgotność. Kompostowany materiał powinien zostawiać uczucie wilgoci na dłoniach.

Pierwszy etap kompostowania to mineralizacja która następuje dzięki działalności drobnoustrojów, które wykorzystują odpadki i tlen jako składniki odżywcze do własnego rozwoju. Podczas tej fazy następuje wstępny rozkład materiału a temperatura w kompostowniku może sięgnąć  nawet 70^oC

Kolejna faza to humifikacja, podczas której powstają trwałe połączenia próchnicze, tak istotne w naszym kompoście. Za jego przebieg odpowiadają różnorodne drobnoustroje oraz dżdżownice, które tworzą strukturę kompostu oraz wpływają na wymieszanie składników. Temperatura w naszym kompostowniku obniża się w tej fazie do 20-30^oC

Końcową fazą jest dojrzewanie kompostu. Procesy zachodzące w kompostowniku dobiegają końca, a temperatura pryzmy zrównuje się z temperaturą otoczenia. Dżdżownice, które tak dzielnie dla nas pracowały opuszczają pryzmę w poszukiwaniu kolejnych smakowitych odpadków.

Pryzma czy kompostownik

Duża pryzma kompostowa. fot. cultivatorscorner.com

Kompostowanie nie wymaga specjalnych pojemników. Zebrane z naszej kuchni odpadki możemy z powodzeniem ułożyć na kupce zwanej pryzmą kompostową. Warto jednak pamiętać, że stworzenie w ten sposób warunków odpowiednich do powstania kompostu wymaga większej staranności. Również wygląd pryzmy pozostawia wiele do życzenia, zaletą jest natomiast praktycznie nieograniczona jej pojemność. O wiele lepiej od usypanej pryzmy sprawdzają się pojemniki kompostowe, zapewniające lepszy dostęp powietrza oraz pozwalające w prostszy sposób zachować odpowiednią wilgotność.

Rodzaje kompostowników

Kompostownik plastikowy

Pojemnik na kompost możemy wykonać sami lub kupić gotowy. Przed przystąpieniem do zakupów czy prac konstrukcyjnych musimy się zastanowić nad wielkością kompostownika, warto go wykonać z zapasem. Ilość kompostowanego materiału zależy głównie od liczebności rodziny oraz wielkości ogrodu. Obszerny trawnik, wymagający częstego koszenia potrafi dostarczyć kilkadziesiąt litrów materiału nawet dwa razy w tygodniu. Niezbyt grube gałązki z przycinki drzew i krzewów również dostarczają znaczne ilości materiału. Podczas projektowania ogrodu można oszacować, jaka ilość materii będzie powstawała w czasie prac pielęgnacyjnych, co pozwoli architektowi krajobrazu dobrać odpowiednią wielkość kompostownika.

Kompostownik drewniany

Wykonanie kompostownika jest łatwe i możemy do tego celu użyć rozmaitych materiałów, ważne jest, aby nie były to materiały toksyczne dla roślin, oraz by nasz kompostownik zapewniał dopływ tlenu. Konstrukcja musi być również stabilna.

W sklepach ogrodniczych i w marketach budowlanych jest ogromny wybór kompostowników wykonanych z różnych materiałów oraz o różnych wielkościach.

Kompostownik obrotowy

Najczęściej spotykane są kompostowniki wykonane z tworzywa sztucznego. Dobrze wykonane mogą służyć wiele lat zachowując estetyczny wygląd. Warto zwrócić uwagę, aby kupowany kompostownik zapewniał odpowiednio duży dostęp powietrza oraz dawał możliwość dostępu do dolnej części pojemnika, co pozwoli łatwo przemieszać materiał w razie potrzeby oraz wybrać gotowy nawóz.
Ciekawym rozwiązaniem jest kompostownik obrotowy, który pozwala na łatwe przemieszanie i dotlenienie kompostowanego materia a przez to skraca czas kompostowania i pozwala uzyskać gotowy nawóz nawet w kilka tygodni.
Wykonanie i założenie kompostownika możemy też zlecić firmie ogrodniczej.

Wybór miejsca na kompostownik

Kompostownik w zacienionym miejscu. fot. thevioletfern

Istotny jest wybór miejsca na kompostownik. Powinniśmy ustawić go w miejscu zacienionym i osłoniętym od wiatru, zapobiegnie to nadmiernemu parowaniu i wysychaniu kompostu. Pozwoli również zachować odpowiednią temperaturę. Kompostownik musi być ustawiony bezpośrednio na ziemi, nie można go w żaden sposób odizolowywać od gruntu. Podłoże wchłonie nadmiar wody z pojemnika. Izolacja od gruntu utrudni też wniknięcie do kompostownika organizmów niezbędnych w procesie wytwarzania kompostu. Częstym błędem jest betonowanie podłoża kompostownika lub ustawianie go na płytach chodnikowych.

Kompostownik należy ustawić w miejscu, w którym łatwo zapewnić dostęp do wody, ułatwi to utrzymanie odpowiedniej wilgotności, szczególnie w gorące letnie dni. Nie można jednak ustawiać go w zagłębieniach terenu, w których mogłaby się zbierać woda. W zbyt mokrym kompostowniku zachodzą niekorzystne procesy gnilne. Wybór miejsca powinien być dobrze przemyślany. Kompost najlepiej wytwarzać w miejscu, które wcześniej już służyło do tego celu. Zawsze pozostają w nim resztki po dojrzałym kompoście, stanowiące dodatkowy aktywator. W okolicach starej pryzmy występuje również większa ilość dżdżownic, co pozwoli na ich szybsze wniknięcie do materiału kompostowego. Projekt ogrodu powinien zawierać wytyczone optymalne miejsce na kompostownik, architekt krajobrazu na pewno uwzględni wszystkie wymagania, jakie musi spełniać lokalizacja kompostownika.