zimowit jesienny (Colchicum autumnale)

 

Znana chyba wszystkim, podstawowa roślina bulwiasta, kwitnąca jesienią, której kwiaty przypominają kwiaty krokusów ? są jednak od nich znacznie bardziej okazałe. Gatunek rodzimy, objęty ochroną gatunkową

LIŚCIE: wiosną rozwija się okazała rozeta 3 – 4 (8) wydłużonych, lancetowatych, intensywnie zielonych liści (szerokości do 5 cm, długości do 25 – 30 cm), które na początku lata (zwykle VI) zasychają – wówczas bulwy przechodzą w okres letniego spoczynku

KWIATY: VIII/IX-X, lilaróżowe (u odmian też fioletowe, purpurowe, w różnych odcieniach różu oraz białe, pojedyncze lub pełne), z jednej bulwy wyrasta od kilu do kilkunastu (do 20) lejkowatych kwiatów, wysokości do 20 cm (jesienią liście już nie pojawiają się). Wydłużone kwiaty mają tendencję do pokładania się

OWOCE:  bez znaczenia dekoracyjnego. Nasiona zawiązują się pod ziemią (zalążnia kwiatu ukryta jest w bulwie), trójkomorowe torebki nasienne wyrastają ponad powierzchnię wiosną następnego roku, wraz z rozwojem liści, nasiona dojrzewają wczesnym latem (VI)

OSTATECZNE ROZMIARY: wysokość ? liście do 30 (40) cm, kwiaty 10-20 cm; szerokość ? rozeta liściowa około 10 cm, kwiaty ? około 15 ? 30 cm (im dłużej rośnie w jednym miejscu, tym szerzej się rozrasta), bulwy sadzić (w zależności od wielkości bulwy) na głębokość 15 ? 20 cm, w odstępach co 20 – 25 cm

MROZOODPORNOŚĆ: całkowita

STANOWISKO: słoneczne, ewentualnie lekko zacienione

GLEBA: żyzna, raczej ciężka – najlepiej gliniasta lub gliniasto-piaszczysta, ale nie podmokła, wiosną wymaga większej wilgotności podłoża, w okresie letniego spoczynku dobrze znosi suszę, bogata w wapń, o odczynie obojętnym lub lekko zasadowym

CIĘCIE: nie wymaga (żółknących latem liści nie należy wycinać)

ROZMNAŻANIE: przez bulwy przybyszowe, oddzielane od bulw matecznych wykopywanych latem (pod koniec czerwca – po zaschnięciu liści), drobne bulwy przybyszowe sadzimy na głębokość 5 cm (VII – VIII). Można rozmnażać też z nasion (wysiewanych w czerwcu, tuż po zbiorze dojrzałych nasion), jednak nasiona kiełkują długo (dopiero wiosną), a rośliny uzyskane z siewu zakwitają dopiero po kilku latach uprawy (około 5)

 

ZASTOSOWANIE:

• Jako roślina ozdobna: chętnie sadzony na rabatach bylinowych, w towarzystwie bylin kwitnących jesienią, świetnie wygląda w ogrodach naturalistycznych (szczególnie posadzony w większych grupach), posadzony w dużych grupach na trawnikach tworzy efektowne barwne plamy jesienią (jeśli posadzimy swobodnie rozrzucone na trawniku bulwy, uzyskamy piękną, naturalnie wyglądającą łąkę zimowitową), także do ogrodów skalnych. Sadzony w pojemnikach stanowi jesienną dekorację tarasów i balkonów, może być uprawiany też w domu ? zbyt długo przechowywane bulwy zakwitną nawet bez gleby, wystarczy umieścić je w naczyniu z piaskiem, czy dekoracyjnym żwirem (po przekwitnięciu kwiatów bulwy należy wysadzić do gruntu);
• Nadaje się na kwiat cięty;
• Znajduje zastosowanie w lecznictwie, dawniej w medycynie ludowej, obecnie w farmakologii (wykorzystuje się bulwy oraz nasiona).

 

UWAGI:

• Żółknącym latem liściom należy pozwolić zaschnąć, nie należy ich wycinać zanim zupełnie nie zamrą;
• Ze względu na okres letniego spoczynku, w sąsiedztwie zimowitów należy posadzić rośliny, które zasłonią zasychające liście, a latem – puste miejsca na rabacie;
• Nie wymaga corocznego wykopywania bulw, w jednym miejscu może pozostać kilka lat – wówczas kwitnienie jest bardziej obfite (ze świeżo posadzonej bulwy wyrośnie w pierwszym roku zwykle zaledwie kilka kwiatków – 3-6). Nadmiernie rozrośnięte zimowity wykopuje się pod koniec czerwca (kiedy liście zaschną), bulwy dzieli i ponownie sadzi się do gruntu od końca lipca do połowy sierpnia;
• Ponieważ kwiaty mają tendencję do pokładania się, dobrym towarzystwem dla zimowitów są niskie rośliny okrywowe, które będą podpierać kwiaty, jednocześnie chroniąc je przed pobrudzeniem ziemią;
• Bulwy mają (w zależności od odmiany) około 10 cm średnicy, są brunatne i okryte grubą brązową łuską;
• Roślina silnie trująca ? wszystkie jej części zawierają kolchicynę.

 

ODMIANY:

• `Alboplenum` – kwiaty białe, pełne
• `Album` – kwiaty białe
• `Lilac Wonder` - kwiaty lilioworóżowe
• `Pleniflorum`- kwiaty lilaróżowe, pełne
• `Rubrum` – kwiaty purpurowe
• `The Giant` - kwiaty bardzo liczne i duże (do 30 cm wysokości), dwubarwne ? stosunkowo szerokie płatki są jasnoróżowe, w środku białe, kwiaty mocne, nie pokładają się
• `Waterlily` – kwiaty fioletowo-różowe, pełne, duże (do 10 cm średnicy)
• `Voilet Queen` – kwiaty fioletowo-purpurowe