Zbiornik wodny bez roślin przeważnie wygląda mało atrakcyjnie. Rośliny wodne zachwycają nas swoimi niezwykłymi kwiatami, pomagają też zamaskować brzegi sztucznych stawów. Jednak warto je sadzić przede wszystkim ze względu na ich funkcje ekologiczne. Rośliny podwodne natleniają wodę, oczyszczają ją z substancji organicznych, stanowią też miejsce tarła i schronienie dla narybku; gatunki o liściach pływających chronią wodę przed nadmiernym nagrzaniem, tym samym ograniczając rozwój glonów; z kolei roślinność szuwarowa i bagienna stanowi miejsce życia wielu zwierząt, związanych ze środowiskiem wodnym (jak rzekotki, żaby, ważki, traszki, czy ptactwo wodne). A zatem właściwie dobrane rośliny do stawu ogrodowego pomogą nam w zachowaniu w nim równowagi biologicznej, dzięki czemu taki zbiornik będzie nas cieszył czystą wodą, piękną roślinnością, a także obecnością organizmów wodnych, nie wymagając przy tym zbyt wielu zabiegów pielęgnacyjnych.

 

Kiedy sadzić rośliny wodne

Gatunki odporne na niskie temperatury możemy sadzić wczesną wiosną, przed rozpoczęciem wegetacji (marzec-kwiecień), bądź jesienią (wrzesień). Termin wiosenny jest bardziej zalecany, szczególnie w przypadku roślin kwitnących – wcześnie posadzone grążele, czy grzybienie będą miały szansę zakwitnąć jeszcze w tym samym roku. Gatunki egzotyczne, wrażliwe na mrozy, sadzimy po minięciu ryzyka występowania przymrozków, przeważnie w drugiej połowie maja.

Rośliny sprzedawane w pojemnikach możemy sadzić przez cały sezon wegetacyjny, jednak kupując rozrośnięte rośliny istnieje duże ryzyko, iż ulegną one uszkodzeniu bądź przesuszeniu w czasie transportu i sadzenia. Wymagać będą też czasu na zaklimatyzowanie się w naszym stawie, przez co nie zawsze od razu będą atrakcyjne ? kwiaty, lub pąki kwiatowe (a niekiedy nawet liście), które wytworzyły w szkółce, po przeniesieniu w nowe miejsce mogą zamierać. Zatem pomimo, iż za dobrze rozrośnięte rośliny zapłacimy więcej, nie mamy wcale gwarancji, że kupując je osiągniemy natychmiastowy efekt (często na pełnię kwitnienia będziemy musieli poczekać do przyszłego sezonu).

 

W czym sadzić rośliny wodne

Najczęściej rośliny wodne sadzi się w specjalnych ażurowych koszach plastikowych, bądź w podłożu bezpośrednio wysypywanym na odpowiednio wyprofilowanych półkach w brzegach zbiornika. Warstwa podłoża w miejscu sadzenia roślin powinna mieć grubość około 15 ? 20 cm. Możemy kupić też specjalne maty z kieszonkami na rośliny (polecane szczególnie przy obsadzaniu stromych brzegów zbiornika wodnego), czy elastyczne doniczki, worki czy kosze zrobione z juty, włókna kokosowego, lub tworzywa sztucznego. Gatunki ekspansywne lepiej sadzić w koszach, dzięki czemu łatwiej będzie nam utrzymać je w ryzach. Także gatunki, które zimują w pomieszczeniach (jak np. niektóre odmiany grzybieni, czy lotosy) warto sadzić w pojemnikach, gdyż ułatwi nam to ich wyjmowanie z wody. W sklepach jest duży wybór koszy o różnych rozmiarach i kształtach. Ich wielkość musimy dostosować do rozmiarów, jakie osiąga konkretny gatunek, bądź odmiana. Możemy wykorzystać również plastikowe doniczki, czy wiadra budowlane, jednak zanim posadzimy w nim roślinę konieczne jest nawiercenie w ich ścianach dużą ilość otworów. Nie należy sadzić roślin w donicach nieażurowych – konieczne jest zapewnienie swobodnego dopływu natlenionej wody do korzeni, w przeciwnym razie będą gniły, a tym samym zanieczyszczały wodę w stawie.

 

Podłoże dla roślin wodnych

Większość roślin wodnych sadzimy w podłożu standardowym, składającym się z mieszanki gliny i piasku w proporcji 1:2 lub 1:3. Rośliny bardziej wymagające co do podłoża (np. grzybienie wodne, kaczeńce, czermień błotna, krwawnica pospolita) sadzimy w podłożu wzbogaconym. Podłoże wzbogacone składa się ze zwykłej, niezbyt żyznej ziemi ogrodowej, zmieszanej z gliną (10-15%) i niewielkim dodatkiem torfu (torfu, a nie substratu torfowego, który jest wzbogacany nawozami!) bądź przesianego kompostu (około 5%).

Podłoże dla roślin wodnych nie powinno być zbyt żyzne, gdyż powodowałoby to rozwój glonów i mętnienie wody. Z tego samego względu do sporządzania mieszanki podłoża dla roślin należy unikać stosowania ziemi z nawozami lub resztkami organicznymi – dlatego nie nadaje się do tego celu uniwersalna ziemia do kwiatów, kupowana w sklepach. Dla roślin z torfowisk (np. czermień błotna, krwawnica pospolita) do mieszanki należy dodać torfu kwaśnego. Możemy też kupić gotową mieszankę podłoża przeznaczoną dla roślin wodnych.

W małych zbiornikach wodnych lepiej stosować podłoże mniej żyzne, aby rośliny nie rozrastały się zbyt silnie.

 

Kupowanie roślin wodnych

Rośliny wodne ? tak samo jak inne rośliny ogrodowe – najlepiej kupować w wyspecjalizowanych szkółkach, mamy wówczas pewność, iż kupujemy ten właśnie gatunek, a także odmianę, na której nam zależy. Sadzonki powinny być opisane. Przed zakupem musimy obejrzeć roślinę ? powinna być ona dobrze ukorzeniona, a także rozkrzewiona. Liście, pędy i kłącza nie mogą mieć przebarwień (niecharakterystycznych dla gatunku), nie kupujmy także roślin, których fragmenty gniją lub zamierają, a także tych na których zauważymy jakiekolwiek szkodniki (mszyce, larwy lub jaja owadów).

Wiele z gatunków sadzonych w oczkach wodnych, występuje u nas w stanie dzikim. Często właściciele stawów ogrodowych próbują pozyskać rośliny ze stanowisk naturalnych. Pamiętajmy jednak, iż jest to dopuszczalne tylko w sytuacji, gdy dany gatunek występuje w konkretnym miejscu rzeczywiście licznie ? nie może się to wiązać z dewastacją środowiska naturalnego! Kategorycznie nie możemy w ten sposób pozyskiwać gatunków roślin prawnie chronionych (w Polsce ochroną objęte są m.in. grzybienie i grążele, a także grzybieńczyk, salwinia pływająca, pływacz zwyczajny, kotewka orzech wodny, bobek trójlistkowy).  Pamiętajmy, iż ze stanowiska naturalnego pozyskamy tylko dziki gatunek, który w niewielkich zbiornikach wodnych może okazać się nazbyt ekspansywny. Jeśli więc zależy nam na konkretnej odmianie, musimy poszukać jej w specjalistycznej szkółce. Przenosząc rośliny z naturalnych siedlisk istnieje także ryzyko, że w ten sposób wprowadzimy do naszego oczka szkodniki, pasożyty, czy choroby ryb – aby to ryzyko zminimalizować najlepiej pozyskiwać rośliny z niezarybionych stawów, a także przed umieszczeniem ich w oczku poddać je kąpieli odkażającej (specjalne preparaty możemy kupić w sklepach zoologicznych, bądź akwarystycznych).

 

Jak sadzić rośliny wodne

Okres pomiędzy zakupem rośliny, a jej posadzeniem powinien być jak najkrótszy, gdyż rośliny te są bardzo podatne na przesuszenie.  W tym czasie przetrzymujemy roślinę w pojemniku z wodą, w miejscu zacienionym. Przed posadzeniem, usuwamy wszystkie pożółkłe lub nadgniłe części roślin. Sadząc rośliny w pojemnikach, musimy dopasować ich wielkość do wielkości sadzonki ? korzenie nie mogą zawijać się ku górze, weźmy też pod uwagę fakt, iż jeszcze one urosną. Aby podłoże nie było wymywane z ażurowego pojemnika i nie zamulały wody w zbiorniku przed wypełnieniem doniczki substratem należy ją wyłożyć jutą, bądź geowłókniną. Na dno pojemnika sypiemy około 20-centymetrową warstwę substratu, a po umieszczeniu w nim kłączy bądź korzeni rośliny, ponownie przysypujemy je podłożem.

Po posadzeniu rośliny sypiemy na wierzch doniczki około 5-centymetrową warstwę przepłukanego piasku, a na to podobnej grubości warstwę żwiru ? będzie to zapobiegało mętnieniu wody, a także przekopywaniu podłoża przez ryby. Rośliny wyższe (np. tatarak, pałka wodna, irys żółty) sadzone w koszach warto obłożyć większymi kamieniami, aby nie przewracał ich wiatr. Przed zanurzeniem rośliny w zbiorniku obficie ją podlewamy (najlepiej wodą z oczka), aby substrat dobrze oblepił korzenie, co zapewni stabilność roślinie.

Jeśli obsadzamy świeżo założony zbiornik, możemy robić to sukcesywnie, w miarę napełniania go wodą ? a zatem zaczynamy od sadzenia roślin stref najgłębszych i stopniowo napełniając go wodą obsadzamy coraz to płytsze jego części. Jeśli natomiast sadzimy roślinę w istniejącym już stawie, warto stopniowo ją zanurzać w wodzie, aby mogła się zaklimatyzować w nowych warunkach ? kosz ze świeżo posadzoną rośliną początkowo umieszczamy w wodzie płytszej i w miarę jej wzrostu  przenosimy ją coraz niżej, aż osiągniemy docelową głębokość.

Rośliny w strefie bagiennej najlepiej sadzić bezpośrednio w podłożu, ewentualnie gatunki bardzo ekspansywne możemy umieścić w dużych pojemnikach, ograniczających ich rozrost.

Sadzonki roślin podwodnych (moczarka, wywłócznik, rdestnice itp.) wystarczy związać w pęczki i wrzucić do wody, natomiast gatunki swobodnie pływające (hiacynt wodny, pistia, azolla, rzęsa itp.) po prostu kładziemy na powierzchni lustra wody.