Jeżówka purpurowa (Echinacea purpurea)
syn. Rudbekia purpurowa (Rudbeckia purpurea), rotacznica purpurowa, czesłota purpurowa
Bylina tworząca szerokie kępy o sztywnych wzniesionych pędach
LIŚCIE: sezonowe, zielone, jajowato-lancetowate na długich ogonkach, szorstko owłosione
KWIATY: (VI) VII – IX (X), duże (8-10, u niektórych odmian nawet 15 cm średnicy), kwiatostan w formie koszyczka, kwiaty rurkowe tworzą szpiczaste środki koloru pomarańczowo-brązowego (u odmian też żółte, zielone lub niemal czarne), otaczają je intensywnie różowo-fioletowe płatki języczkowe, u odmian też białe, żółte, pomarańczowe, czerwone, różowe, łososiowe, a nawet zielone (istnieją też odmiany pomponowe o charakterystycznie rozrośniętych środkach), rozwijają się na końcach sztywnych (pojedynczych lub rzadko rozgałęzionych) szorstko owłosionych pędów, u niektórych odmian pachnące, miododajne (licznie przyciągają motyle i pszczoły)
OWOCE: zaschnięte kwiatostany zachowują długo trwałość, można je zostawić jako zimowa ozdoba rabat (często wówczas daje samosiewy)
OSTATECZNE ROZMIARY: wysokość 80-100 (u odmian 30-150) cm, szerokość kępy 40-50 (u odmian 40-90) cm, zalecana gęstość sadzenia ? 7 szt./m2
MROZOODPORNOŚĆ: całkowita, aczkolwiek niektóre nowe odmiany mogą wykazywać większą wrażliwość na mrozy
STANOWISKO: lubi stanowiska ciepłe, słoneczne, toleruje również półcień
GLEBA: preferuje gleby żyzne, próchnicze (radzi sobie też na glebach niezbyt urodzajnych), średnio wilgotne, ale przepuszczalne (nie lubią zbyt wilgotnych gleb)
CIĘCIE: jeśli nie zależy nam na uzyskaniu nasion, wycinamy pędy kwiatostanowe po przekwitnięciu kwiatu, w ten sposób zapobiegniemy też powstawaniu samosiewów
ROZMNAŻANIE: gatunek - przez wysiew nasion (III pod osłonami lub IV wprost do gruntu, na miejsca stałe wysadzać IX), odmiany zwykle nie powtarzają cech rośliny matecznej – zalecane rozmnażanie przez podział (wiosną) lub sadzonki korzeniowe (wczesną wiosną), niekiedy jednak rośliny uzyskane z wysiewu nasion zebranych z odmian hodowlanych mogą dać ciekawe efekty kolorystyczne
ZASTOSOWANIE:
- Jako roślina ozdobna: ze względu na łatwą uprawę i długi okres kwitnienia to cenna roślina rabatowa, szczególnie ładnie komponująca się z trawami ozdobnymi, lawendą, perowskią łobodolistną, astrami i nachyłkami. Efektownie wyglądają również duże grupy złożone z różnobarwnych odmian jeżówek. Doskonała roślina do ogrodów w stylu wiejskim i naturalistycznym, a także do założeń o charakterze preriowym i żwirowym;
- Stosowana jest do suchych bukietów, świeże kwiaty po ścięciu nie zachowują długo świeżości;
- Roślina miododajna;
- Ziele i korzeń stosowane są w ziołolecznictwie. Stosowana wewnętrznie wzmacnia odporność i leczy wszelkie infekcje organizmu (popularne zioło do leczenia przeziębienia i grypy). Stosowanie zewnętrzne – w leczeniu zmian i uszkodzeń skórnych, łuszczycy, trądziku, owrzodzeń, opryszczce itp.
UWAGI:
- Roślina łatwa w uprawie, odporna na choroby i szkodniki (niekiedy problem mogą stanowić ślimaki i śliniki);
- Sztywne pędy kwiatowe przeważnie nie wymagają podpierania;
- Wycinanie przekwitłych pędów kwiatowych przedłuża kwitnienie rośliny - pozostawione, niekiedy dają samosiewy;
- Roślina stosunkowo krótkowieczna, co 3-4 lata należy odnawiać nasadzenia.