Widok ptasich stadek, uwijających się w zimowe dni przy karmniku sprawi przyjemność nie tylko dzieciom. Co prawda część ornitologów uważa, iż dokarmianie ptaków zimą nie jest konieczne, że ptaki same powinny sobie poradzić nawet w najsroższe zimy, natomiast dokarmiając je pomagamy głównie osobnikom słabym i chorym, których śmierć w naturalnych warunkach nie miałaby wpływu na całą populację. Być może, jednak faktem jest również, iż zmieniliśmy środowisko do tego stopnia, że w miastach trudno mówić o ?warunkach naturalnych?. Także poza miastem obszary żerowania ptaków znacznie się skurczyły. Dlatego też z pewnością nie zaszkodzimy ptakom, dokarmiając je  zimą (zwłaszcza jeśli jest ona szczególnie surowa) pod warunkiem, iż zrobimy to właściwie. Ważne jest, abyśmy częstowali je właściwym pokarmem, a także robili to w odpowiednim terminie oraz miejscu. A zatem decydując się na dokarmianie ptaków zadbajmy o to, aby zapewnić im odpowiednią stołówkę z właściwym menu.

 

Budowa karmnika.

Najprostszy karmnik składa się z podłogi, dachu oraz czterech kołków  wspierających go. Podłoga i dach może mieć dowolny kształt. Aby chronić pokarm i biesiadujące ptaki przed deszczem i śniegiem, zadaszenie powinno być większe od podłogi. Dobrze, gdy podłoga jest wysuwana ? ułatwi nam to jej czyszczenie. Wewnątrz karmnika powinno być wystarczająco miejsca, aby ptaki zmieściły się w środku ? i to zarówno te małe jak i większe. Optymalna wysokość słupków podtrzymujących daszek (a więc przestrzeń pomiędzy podłogą, a początkiem daszku karmnika) wynosi około 20 cm, nie powinna być mniejsza niż 16 cm, aby ptaki mogły swobodnie z niego korzystać, ani też zbyt duża, aby do karmnika nie zakradały się drapieżniki – zdarza się, iż do  większych karmników zakradają się koty i tu czekają na swoją zdobycz. Wokół podłogi możemy przybić niewysokie listewki, które będą zapobiegać wywiewaniu pokarmu. Warto jedną ścianę całkowicie zabudować, a następnie ustawić karmnik tą ścianą w kierunku zachodnim (w Polsce dominują wiatry zachodnie), dzięki czemu będzie w nim zacisznie. Możemy też zbudować karmnik z zabudowanymi dwiema bądź trzema ścianami.

Najczęściej buduje się karmniki z naturalnego drewna ? sosny, świerka czy dębu. Nieodpowiednie są płyty wiórowe, czy sklejki, gdyż zawierają związki toksyczne. Drewno musi być oheblowane, a wszystkie miejsca łączenia (gwoździe, wkręty, śruby) zabezpieczone tak, aby odwiedzające karmnik ptaki nie pokaleczyły się.  Drewno zabezpieczamy impregnatem, ale upewnijmy się, iż jest on nietoksyczny dla zwierząt. Najlepiej pomalować karmniki na kolory naturalne ? brązowy, zielony, bądź bezbarwnym impregnatem, jaskrawe barwy mogą odstraszać ptaki.

Jednak karmnik wcale nie musi mieć standardowej formy drewnianej budki. Na rynku dostępne są karmniki wykonane z rozmaitych materiałów i o fantazyjnych formach. Także samemu, budując karmnik, możemy dowolnie modyfikować jego ?projekt?. Ostatnio popularne stają się karmniki wykonane z materiałów pochodzących z recyclingu, pamiętajmy jednak, aby były to materiały bezpieczne dla zwierząt.

Zamiast karmnika możemy też powiesić specjalny dozownik na ziarna i nasiona – możemy go kupić w sklepach zoologicznych, bądź samodzielnie wykonać z plastikowej butelki.

 

Niezależnie czy sami budujemy karmnik, czy kupujemy gotowy, musimy przestrzegać trzech podstawowych zasad:

• pokarm w karmniku musi być suchy, a więc osłonięty przed deszczem i śniegiem

• pokarm w karmniku musi być dostępny dla ptaków

• materiały, z których wykonany jest karmnik muszą być bezpieczne dla ptaków

 

Ustawienie karmnika.

Karmnik ustawmy w miejscu zacisznym, w pobliżu drzew i krzewów (na tyle gęstych, aby nie mogły się w nich czaić koty), jednak  tak, aby ptaki mogły obserwować okolicę i w razie zbliżającego się zagrożenia szybko odlecieć. Abyśmy mogli obserwować ptaki z mieszkania wybierzmy miejsce dobrze widoczne z okien domu, jednak nie za blisko, gdyż niektóre ptaki będzie odstraszała zbyt bliska obecność człowieka. Nie należy lokalizować karmnika w pobliżu dużych szklanych płaszczyzn, gdyż istnieje ryzyko, że ptaki będą się rozbijać o nie. Jeśli nie mamy własnego ogrodu, możemy go ustawić także na parapecie okna (musi być stabilny i dobrze umocowany!) ? po prostu te bardziej lękliwe ptaki nie będą z niego korzystały.

Najlepiej umieścić go w południowej części ogrodu, gdyż tam będzie cieplej, a śnieg szybciej będzie topniał. Skosy dachu karmnika powinny być skierowane w kierunku zachodnio-wschodnim, gdyż  w Polsce dominują wiatry zachodnie i dzięki takiemu ustawieniu będzie w nim bardziej zacisznie. Jeśli nasz karmnik ma zabudowaną ścianę, ustawiamy go tą ściana w kierunku zachodnim.

Karmnik, do którego zlatują się stada ptaków, to idealne miejsce do polowań, szczególnie chętnie korzystają z niego koty. Dlatego też musimy ustawić go tak, aby utrudnić drapieżnikom dostęp do niego, zaś ptakom umożliwić spokojną ucztę. Karmnik umieszczamy minimum 150 ? 200 cm nad ziemią ? najlepiej na pojedynczym słupku, ewentualnie na drzewie, ale w takim miejscu, aby koty nie mogły się łatwo do niego dostać. Jeżeli mamy koty, warto rozważyć, czy warto w naszym ogrodzie umieszczać karmnik. Nawet najlepiej karmiony kot nie będzie w stanie powstrzymać instynktu łowieckiego. Nie jest również prawdą, iż wykastrowany kot traci zainteresowane łowami.

 

Pamiętajmy o zachowaniu higieny w karmniku

Karmnik jest miejscem, do którego zlatuje się duża ilość rozmaitych gatunków ptaków. Taka ?zbieranina? zwiększa ryzyko rozprzestrzeniania się chorób i pasożytów, szczególnie jeśli zima nie jest zbyt mroźna. Dlatego też tak istotne jest zachowanie higieny w karmniku. Regularnie usuwajmy resztki niezjedzonego pokarmu oraz ptasie odchody, zabieg ten ułatwi wysuwana podłoga.

 

Kiedy należy dokarmiać ptaki

Wiele osób niewłaściwie traktuje karmnik jako całoroczną stołówkę dla ptaków. Jest to niewłaściwe postępowanie, gdyż ptaki dokarmiane przez cały rok stają się miej samodzielne, a latem pokarmu jest pod dostatkiem. Jeśli chcemy, aby ptaki gościły w naszym ogrodzie przez cały rok posadźmy w nim rośliny, stanowiące naturalne źródło pokarmu dla nich, jak na przykład jarzębiny, głogi, jabłonie ozdobne, berberysy, lilaki (jednak tylko odmiany, zawiązujące nasiona), dzika róża, aronia, ogniki, a także rośliny iglaste, jak jałowce, cisy, świerki czy sosny.

Dokarmianie ptaków rozpoczynamy wczesną jesienią, przeważnie w listopadzie, a kończymy wiosną ? zwykle pod koniec kwietnia lub w pierwszej połowie maja. Jeśli zima nie jest zbyt mroźna i nie ma obfitych śniegów nie sypiemy zbyt dużo pokarmu, porcje zwiększamy gdy ziemię przykryje gruba warstwa śniegu i nastaną silne mrozy. Jeśli zaczęliśmy już karmić ptaki, pamiętajmy aby robić to regularnie i konsekwentnie aż do wiosny.

 

Czym karmić ptaki

Nieprawidłowo dokarmiając ptaki w efekcie możemy im poważnie zaszkodzić, zamiast pomóc. Dlatego też kategorycznie unikajmy produktów solonych, a także słodzonych i w inny sposób przyprawianych (dlatego też rzadko kiedy możemy dać ptakom resztki z naszego obiadu); nie podajemy też produktów zepsutych, unikajmy też świeżego białego pieczywa (sporadycznie możemy dać ptakom czerstwy, ale nie spleśniały chleb) ? te produkty mogą prowadzić do schorzeń układu pokarmowego ptaków, powodując ich choroby a nawet śmierć.

Zatem co sypać do karmnika? Przede wszystkim rozmaite ziarna zbóż, a także pestki, nasiona i orzechy (nie solone, wcześniej rozdrobnione); płatki zbożowe i kasze (suche lub ugotowane, jednak nie zepsute) oraz tłuszcze, jak słonina czy smalec (jednak bez soli i innych przypraw). Ptaki nie pogardzą też gotowanymi warzywami (bez soli!), świeżymi owocami (podajemy je przy niezbyt niskich temperaturach), a także niewielkimi kawałkami niesolonego mięsa.

Pamiętajmy też, aby zapewnić ptakom dostęp do świeżej, niezamarzniętej wody. Dlatego też w pobliżu karmnika warto ustawić poidełko dla ptaków, ewentualnie tę funkcję może pełnić płytka kuwetka. Dostęp do wody jest szczególnie ważny w okresach silnych mrozów, gdyż ptaki nie potrafią zaspokoić pragnienia śniegiem ani lodem.