juka karolińska (Yucca filamentosa)
syn. juka włóknista, szpilecznica włóknista, krępla
Zimozielona bylina o egzotycznym wyglądzie, tworzy wzniesioną gęstą półkolistą bezłodygową rozetę
LIŚCIE: zimozielone, niebiesko-zielone, grube i sztywne, wąskie (4 ? 10 cm szerokości) i wydłużone (30 ? 60 /70/ cm długości) z charakterystycznymi poskręcanymi włóknami na brzegach, zaostrzone na końcach, zebrane w bezłodygową rozetę średnicy do 100 – 150 cm
KWIATY: (VI) VII ? VIII, śnieżnobiałe (w pąku zazielenione), dzwonkowate (5 ? 7 cm długości), zebrane w duży, gęsty wiechowaty kwiatostan na wysokiej sztywnej, drewniejącej łodydze o wysokości 100 ? 150 cm (niekiedy więcej ? nawet 2 ? 3 m!). Pachnące
OWOCE: sucha, pękająca torebka (w naszym klimacie zwykle nie związuje, ze względu na brak owadów, które zapylałyby kwiaty), przeważnie usuwa się łodygę z kwiatami tuz po przekwitnieniu, gdyż nie są dekoracyjne
OSTATECZNE ROZMIARY: wysokość rozety ? do 70 cm, wysokość rośliny w czasie kwitnienia ? 100 – 150 cm (lub więcej), szerokość rozety ? do 100 cm (niekiedy nawet do 150 cm) – roślina wydaje rozety boczne dookoła kępy głównej i w ten sposób rozrasta się, zalecana rozstawa sadzenia ? 3 szt./m2
MROZOODPORNOŚĆ: wystarczająca, jednak niekiedy może przemarzać, szczególnie młode rośliny, lub jeśli rośnie na glebach zbyt wilgotnych i mało przepuszczalnych. Na zimę warto związać liście ze sobą, aby zabezpieczyć wnętrze kępy przed śniegiem i deszczem. W najzimniejszych rejonach kraju rośliny można dodatkowo okryć na zimę, np. gałązkami drzew iglastych
STANOWISKO: słoneczne, nawet palące, ciepłe, znosi częściowe zacienienie ale w cieniu kwitnie słabiej lub wcale
GLEBA: dobrze rośnie na glebie średnio żyznej, a nawet ubogiej, jednak na glebach żyznych kwitnie obficiej i wydaje okazalsze kwiatostany, piaszczysto-próchnicza, lekka, przepuszczalna, o niewielkiej wilgotności, a nawet sucha (nie lubi nadmiaru wody ? na takich glebach roślina zamiera) o odczynie zasadowym
CIĘCIE: po przekwitnięciu należy tuż przy ziemi usuwać łodygę, gdyż traci dekoracyjność i szpeci roślinę (pozostawiona łodyga drewnieje i może pozostawać nawet 2 – 3 lata)
ZASTOSOWANIE:
- Bardzo atrakcyjna roślina soliterowa o egzotycznym wyglądzie (zarówno w czasie kwitnienia, jak i rozeta liściowa), sadzona też w ogrodach żwirowych, a także na rabatach bylinowych. Bardzo popularny gatunek w ogrodach nowoczesnych, a także w założeniach w stylu angielskim oraz w stylu śródziemnomorskim. Może być też uprawiana w pojemnikach, ale ze względu na głęboki system korzeniowy, muszą być one głębokie;
- Może być wykorzystywana na kwiat cięty – najlepiej ścinać kwiatostany, na których około połowa kwiatów jest rozwinięta.
UWAGI:
- Rozety pierwszy raz wypuszczają pędy kwiatowe w wieku 2 ? 3 lat, jeśli roślina ma odpowiednie warunki, od tego momentu kwitnie każdego roku;
- Rozeta liściowa, która wydała pęd kwiatowy zamiera po przekwitnięciu, wydając dookoła wiele młodych rozet potomnych. Jeśli mamy wieloletnią, silnie rozrośniętą kępę to ubytek po zamierającej rozecie jest niewidoczny, a kępa będzie kwitła każdego roku
- Roślina łatwa w uprawie, jeśli zapewnimy jej właściwe warunki siedliskowe, nie stwarza żadnych problemów;
- Głęboko się korzeni, po wykopaniu często odbija z pozostawionych w ziemi fragmentów korzeni;
- Jest rośliną długowieczną, przez wiele lat (kilkanaście, a nawet dłużej) może rosnąć w jednym miejscu nie wymagając dzielenia kępy, jednak pozostawiona bez kontroli zaczyna się rozrastać za pomocą rozet potomnych;
- Rozety potomne można wiosną oddzielać od rośliny matecznej, uzyskując nowe rośliny. W tym samym czasie możemy też podzielić silnie rozrośniętą kępę.
ODMIANY:
- ‘Bright Edge‘ ? odmiana o liściach biało-kremowo obrzeżonych ,osiągająca nieco mniejsze rozmiary niż gatunek (kępa ? około 50 cm wysokości, pędy kwiatowe ? do 150 cm)
- ‘Color Guard‘ ? odmiana o liściach zielonych na brzegach z kremowo żółtym paskiem biegnącym wewnątrz liścia przez całą jego długość, osiąga duże rozmiary (jak gatunek)
- `Variegata` – odmiana o liściach biało-kremowo obrzeżonych