oczar japoński (Hamamelis japonica)
syn. orzech czarnoksięski
Wysokie, rozłożyste krzewy o luźnym, szerokim pokroju (nieco podobnym do leszczyny), pędy główne wzniesione, ukośnie odchodzą od ziemi
LIŚCIE: sezonowe, kształtem zbliżone do liści leszczyny, stosunkowo późno rozwijające się na wiosnę, w sezonie zielone, jesienią przebarwiają się na żółto, pomarańczowo i czerwono
KWIATY: I -III, żółte, niewielkie (do 1,5 – 2 cm długości), o charakterystycznej budowie ? składają się z czterech wąskich, wydłużonych płatków. Tuż po rozwinięciu się pąków płatki są ?pomięte?, w miarę rozkwitania prostują się (podczas zimowych odwilży). Roślina długo kwitnie – przy niższych temperaturach kwiaty utrzymują się na roślinie nawet 2 ? 3 miesiące (na okresy powrotów mrozów – gdy temperatura spada poniżej -10 oC – płatki zwijają się, a w czasie odwilży ponownie się prostują), przy długo utrzymujących się wyższych temperaturach szybciej przekwitają. Zebrane są po kilka na krótkopędach, rozwijają się na gałęziach dwuletnich i starszych. Płatki oczaru japońskiego są wąskie i wydają się być bardziej ?pogniecione? (poskręcane, pofalowane), niż u innych uprawianych gatunków oczarów. Niekiedy kwiaty pachnące
OWOCE: zdrewniała dwuklapowa torebka, otwierająca się gwałtownie i wyrzucająca nasiona na znaczne odległości, nawet kilku metrów (czemu towarzyszą dość głośne trzaśnięcia), dojrzewają zimą następnego roku
OSTATECZNE ROZMIARY: u nas osiąga zwykle do 3 m wysokości, przy podobnej szerokości (czasem większej), tempo wzrostu powolne
MROZOODPORNOŚĆ: wystarczająca, aby sadzić go w naszym klimacie, jednak warto na zimę zabezpieczyć jego korzenie, np. warstwą liści (szczególnie młode rośliny)
STANOWISKO: słoneczne ? półcieniste (w miejscach słonecznych kwitną obficiej i mają bardziej zwarty pokrój), najlepiej osłonięte ze względu na niepełną niekiedy mrozoodporność
GLEBA: żyzna, próchnicza i świeża (roślina wrażliwa na susze), jednak dobrze zdrenowana, przepuszczalna (nie lubi gleb zbitych, gliniastych), o odczynie lekko kwaśnym do kwaśnym
CIĘCIE: Oczary nie wymagają cięcia, bez tego tworzą ładny pokrój. Dlatego też cięcie oczarów powinno ograniczać się do cięć sanitarnych, ewentualnie usuwania gałęzi nadmiernie rozrośniętych, które np. wchodzą w ścieżkę
ZASTOSOWANIE:
- Roślina kolekcjonerska, przeważnie spotykana w arboretach i ogrodach botanicznych, może być sadzona także w parkach i większych ogrodach;
- Cenna roślina do jesiennych zestawień kolorystycznych, w sezonie nie wyróżnia się niczym specjalnym ? może stanowić tło dla niższych roślin ozdobnych;
- Ciekawy gatunek, ze względu na nietypową porę kwitnienia (zima), aby w pełni wyeksponować niewielkie kwiaty, warto posadzić oczara na tle roślin zimozielonych, czy ściany, pomalowanej na ciemny kolor. Najlepiej sadzić w miejscach eksponowanych, dobrze widocznych np. z okien domu, ścieżek wejściowych itp.;
- Znajduje też zastosowanie w lecznictwie i przemyśle kosmetycznym.
UWAGI:
- Roślina odporna na choroby i szkodniki;
- Oczar wiosenny jest najrzadziej uprawianym gatunkiem spośród tego rodzaju (prawdopodobnie ze względu na małe kwiaty, znacznie mniej efektowne niż u innych gatunków oczarów);
- Niektóre odmiany są szczepione (przeważnie na podkładce z oczaru wirginijskiego lub oczaru pośredniego), dlatego też należy usuwać pędy odrastające z podkładki (można je poznać po odmiennym ulistnieniu, a także przeważnie po szybszym wzroście);
- Roślina długowieczna.
ODMIANY:
- `Arborea` – odmiana o żółtych kwiatach
- ` Flavopurpurescens` – odmiana o kwiatach żółto – czerwonych, z daleka wyglądających na pomarańczowe
- `Pendula` ? oryginalna, płacząca odmiana oczaru, dorasta do około 1 m wysokości (jeśli rośnie bez podpory), przy szerokości około 3 m. Kwiaty żółte, delikatnie pachnące
- `Sulphurea` – odmiana o cytrynowożółtych kwiatach
- `Zuccariniana` – odmiana o żółtych kwiatach i rozłożystym pokroju
GATUNKI POKREWNE:
- oczar omszony (Hamamelis mollis)
- oczar pośredni (Hamamelis x intermedia)
- oczar wiosenny (Hamamelis vernalis)
- oczar wirginijski (Hamamelis virginiana)