oczar wiosenny (Hamamelis vernalis)

syn. orzech czarnoksięski

 

Rozłożysty krzewy o luźnym, szerokim pokroju (nieco podobnym do leszczyny), pędy główne wzniesione, ukośnie odchodzą od ziemi

LIŚCIE: sezonowe, kształtem zbliżone do liści leszczyny, stosunkowo późno rozwijające się na wiosnę, w sezonie zielone, jesienią przebarwiają się na żółto

KWIATY: (I) II – III,  żółte u nasady pomarańczowe (u odmian też pomarańczowe i czerwone), niewielkie ? najmniejsze wśród oczarów (około 1cm długości), o charakterystycznej budowie ? składają się z czterech wąskich, wydłużonych płatków. Tuż po rozwinięciu się pąków płatki są ?pomięte?, w miarę rozkwitania prostują się. Roślina długo kwitnie – przy niższych temperaturach kwiaty utrzymują się na roślinie nawet 2 ? 3 miesiące (na okresy powrotów mrozów – gdy temperatura spada poniżej -10 ^oC – płatki zwijają się, a w czasie odwilży ponownie się prostują), przy długo utrzymujących się wyższych temperaturach szybciej przekwitają. Zebrane są po kilka na krótkopędach, rozwijają  się na gałęziach dwuletnich i starszych. Pachną słodko, przyjemnie

OWOCE: zdrewniała dwuklapowa torebka, otwierająca się gwałtownie i wyrzucająca nasiona na znaczne odległości, nawet kilku metrów (7-9 m), czemu towarzyszą dość głośne trzaśnięcia, dojrzewają zimą następnego roku

OSTATECZNE ROZMIARY: zwykle dorasta do 2 wysokości (czasem do 3, a nawet  4 m), przy podobnej szerokości  (z czasem większej ), to  najniższy gatunek spośród uprawianych u nas oczarów, tempo wzrostu powolne

MROZOODPORNOŚĆ: wystarczająca, aby sadzić go w naszym klimacie, jednak warto na zimę zabezpieczyć jego korzenie, np. warstwą liści  (szczególnie młode rośliny)

STANOWISKO:  słoneczne ? półcieniste (w miejscach słonecznych kwitną obficiej i mają bardziej zwarty pokrój), najlepiej osłonięte ze względu na niepełną niekiedy mrozoodporność

GLEBA: żyzna, próchnicza i świeża (roślina wrażliwa na susze), jednak dobrze zdrenowana, przepuszczalna (nie lubi gleb zbitych, gliniastych), o odczynie lekko kwaśnym do kwaśnym

CIĘCIE: Oczary nie wymagają cięcia, bez tego tworzą ładny pokrój. Dlatego też cięcie oczarów powinno ograniczać się do cięć sanitarnych, ewentualnie usuwania gałęzi nadmiernie rozrośniętych, które np. wchodzą w ścieżkę i krzyżujących się. Niezbędne cięcia przeprowadzamy gdy roślina przekwitnie (późną zimą lub wczesną wiosną)

 

ZASTOSOWANIE:

• Roślina kolekcjonerska, przeważnie spotykana w arboretach i ogrodach botanicznych;
• Cenna roślina do jesiennych zestawień kolorystycznych (liście przebarwiają się na złocistożółto), w sezonie nie wyróżnia się niczym specjalnym ? może stanowić tło dla niższych roślin ozdobnych;
• Ciekawy gatunek, ze względu na nietypową porę kwitnienia (I-III), aby w pełni wyeksponować niewielkie kwiaty, warto posadzić oczara na tle roślin zimozielonych, czy ściany pomalowanej na ciemny kolor, w miejscu dobrze widocznym z okien domu, lub przy ścieżkach (pachnące kwiaty);
• Ze względu na niewielkie rozmiary (najmniejszy wśród uprawianych u nas oczarów) i powolne tempo wzrostu nadaje się do niewielkich nawet ogrodów;
• Oczar wiosenny jest najrzadziej uprawianym gatunkiem spośród tego rodzaju (kwiaty małe, przez to najmniej efektowny);
• Znajduje też zastosowanie w lecznictwie i przemyśle kosmetycznym.

 

UWAGI:

• Roślina odporna na choroby i szkodniki;
• Niektóre odmiany są szczepione (przeważnie na podkładce z oczaru wirginijskiego lub oczaru pośredniego), dlatego też należy usuwać pędy odrastające z podkładki (można je poznać po odmiennym ulistnieniu, a także przeważnie szybszym wzroście);
• Roślina długowieczna;
• Może wytwarzać podziemne rozłogi.

 

ODMIANY:

• `Carnea` ? odmiana o kwiatach czerwonych
• `Lombarts Weeping` – niska odmiana o bardzo szerokim pokroju i zwisających gałęziach, kwiaty drobne, pomarańczowo-czerwone, intensywnie pachnące
• `Quasimodo` ? odmiana karłowa, osiągająca zaledwie 1 m wysokości i taką samą szerokość, kwiaty pomarańczowe, delikatnie pachnące
• `Red Imp` ? odmiana o kwiatach czerwonych
• `Sandra` ? odmiana o kwiatach żółtych, pachnących, młode liście są śliwkowo-fioletowe, później zielone, od spodu jasnopurpurowe, jesienią przebarwiają się na żółto ? pomarańczowo – czerwono
• ‘Squib’ ? odmiana o płatkach żółtych, u nasady zielonych

 

GATUNKI POKREWNE:

• oczar japoński (Hamamelis japonica)
• oczar omszony (Hamamelis mollis)
• oczar pośredni  (Hamamelis x intermedia)
• oczar wirginijski  (Hamamelis virginiana)