Tradycja ziemiańska jest silnie zakorzeniona w naszej mentalności, dowodem tego może być choćby popularność, jaką obecnie cieszą się projekty domów, stylizowanych na dworki polskie. Dziś nie trzeba być posiadaczem ziemskim, właścicielem wsi, łąk i lasów, aby móc cieszyć się własnym dworkiem. A jeśli już zdecydujemy się na dom w tym stylu, warto zadbać także o odpowiedni klimat otaczającego go ogrodu. W tym artykule podpowiadamy jak to zrobić.
Aleję wjazdową wieńczył okrągły gazon. Fot. Agata Zambrzycka
Otaczający rezydencję ogród wyraźnie dzielił się na dwie odrębne przestrzenie. Przestrzeń od frontu pełniła funkcję reprezentacyjną. Ważnym elementem jest tu aleja wjazdowa, prowadząca od bramy wjazdowej do samego domu oraz szeroki, elegancki podjazd z okrągłym gazonem, lub klombem przed wejściem głównym. Gazon, czy klomb może być otoczony strzyżonym żywopłotem, dodatkowo ozdobiony rzeźbą lub donicą z kwiatami. Aleja wjazdowa miała układ osiowy, bądź biegła do domu swobodnymi zakolami. Przeważnie obsadzana była okazałymi drzewami, jak lipy, kasztanowce lub jesiony. Jeśli nie dysponujemy wystarczającą przestrzenią, możemy stworzyć namiastkę alei, sadząc jedynie dwa drzewa – po obu stronach bramy. Także sama brama stanowiła wizytówkę domu ? w solidnym, przeważnie murowanym ogrodzeniu paradna, kuta brama była elementem dekoracyjnym, jednocześnie przez swój ażur pozwalała zajrzeć do środka posesji. W tej części ogrodu możemy wprowadzić strzyżone szpalery, bukszpanowe obwódki oraz inne regulowane formy roślinne.
Granica, pomiędzy parkiem przy dworku, a otaczającym go krajobrazem powinna być niewidoczna. Fot. Agata Zambrzycka
Inny charakter będzie miała część ogrodu, znajdująca się z tyłu domu – zwana salonem ogrodowym. Powinna być to przestrzeń służąca przede wszystkim wypoczynkowi, swobodnie zaplanowana, o charakterze krajobrazowym. Przeważnie składała się z rozległego trawnika, urozmaiconego grupami drzew i krzewów. W dawnych dworkach zwykle otwierała się ona na rozległy park, niekiedy ze stawem naturalistycznym, czy naturalną rzeką. W tej części ogrodu nie powinno również zabraknąć niewielkiego ogrodu warzywnego, w którym pomiędzy ziołami i warzywami zasadzimy ozdobne, barwne kwiaty. Dawniej w tym właśnie miejscu uprawiano kwiaty, przeznaczone do dekoracji dworskich pokoi, aby nie ścinać do tego celu kwiatów rosnących we frontowej części ogrodu.
Tradycyjnie w ogrodach dworskich stosowano naturalne materiały – unikajmy więc tych zbyt wymyślnych: szlachetne kamienie (jak np. granity, czy marmury) zastąpmy nawierzchnią żwirową, ziemną, ewentualnie ze starej cegły, czy naturalnego kamienia. Natomiast altanę zbudujmy z cegły, lub drewna i zatopmy w morzu winobluszczu. Do ogrodu w stylu dworkowym najlepiej pasować będą też wygodne, drewniane meble ogrodowe.
Wysokie drzewa otulały dworki. Fot. Agata Zambrzycka
Polskie dworki otaczano bujną roślinnością, która pozostawała dekoracyjna przez cały rok, nie wymagając przy tym dużych nakładów pracy. Nasz współczesny polski dworek powinien również tonąć w zieleni, otoczony wysokimi drzewami, krzewami i kwiatami. Okazałe drzewa sadzono także blisko dworku – bryła budynku nie stanowiła dominanty. Z drzew warto wybrać lipę. To drzewo tradycyjnie towarzyszyło ziemiańskim siedzibom jako ich opiekun i talizman szczęśliwego losu. Lipę sadzono pojedynczo lub w tzw. bukietach, złożonych z kilku drzew posadzonych blisko siebie. Nie powinno też zabraknąć dębu, klonu, kasztanowca, wiązu, topoli szarej czy grabu. Ten ostatni świetnie sprawdzi się też w strzyżonym żywopłocie. Zestaw ten możemy uzupełnić o magnolie, jabłonie ozdobne czy tulipanowce. Tradycyjnie w siedzibach dworskich ograniczano ilość drzew iglastych, decydując się niekiedy na jodły czy daglezje. W nasz ogród wkomponują się dodatkowo modrzewie, cisy i choiny kanadyjskie.
Kwitnące krzewy łączono z bylinami i roślinami jednorocznymi. Fot. Agata Zambrzycka
Ogród dworski to królestwo kwitnących krzewów, często też upojnie pachnących. W takim ogrodzie nie mogło zabraknąć róż. Kwitły one zarówno na klombach, jak i na rabatach oraz przy trawnikach, jako ich obramowanie. Pnące róże stanowiły trwały element oplatający ściany budynków i mury ogrodzenia. Dużą popularnością cieszyły się też róże pienne (tzw. sztamowe). Nie mogło ich zabraknąć także w ogrodzie warzywnym, gdzie sadzono różę tzw. konfiturową – jej aromatyczne płatki wykorzystywano w kuchni, robiąc z nich konfitury, bądź nadziewając nimi pączki. Bogata kolekcja rozmaitych odmian róż była dumą pani domu. Na rabatach róże posadźmy z innymi kwitnącymi krzewami i kwiatami, na klombach warto obramować je przyciętym bukszpanem.
Inne krzewy, nieodzowne w ogrodach przy dworkach to: jaśminowiec, hortensja, lawenda, bez lilak (sadzono go przede wszystkim w granicach ogrodu ? w połączeniu z innymi kwitnącymi krzewami tworzył swobodny żywopłot). W ogrodzie takim świetnie będą się komponować również tawuły, pigwowce, derenie jadalne, forsycje, kaliny, śnieguliczki, czeremchy i kłokoczki.
W ogrodach dworkowych niezwykle popularny był winobluszcz, zwany dzikim winem. Porastał mury ogrodzenia i zacieniał altany. Fot. Agata Zambrzycka
Zabudowania dworskie dekorowano pięknie kwitnącymi pnączami jak wspomniane już róże, powojniki czy glicynie, natomiast budynki gospodarcze i stajnie maskowano bujnie rosnącymi pnączami, przeważnie popularnym winobluszczem (nazywanym dzikim winem). Winobluszcz często porastał również altany i ogrodzenia.
Istotną rolę w ogrodzie dworskim odgrywały kwiaty. Komponowano je tak, aby przez cały sezon cieszyć oko kwitnącymi rabatami. Kwiatami z ogrodu dekorowano też wnętrza dworu. W naszym ogrodzie nie może więc zabraknąć bylin, takich jak: piwonie, lilie, irysy, hosty, bodziszki. Zasadźmy też rośliny dwuletnie i jednoroczne: bratki, naparstnice, dzwonki, maciejkę, groszek, kosmosy, malwy, nagietki, cynie czy lwie paszcze. Uzupełnieniem ogrodowej kompozycji będą rośliny pojemnikowe ? agawy, drzewka cytrusowe, oraz palmy.
Dobrze zaprojektowany ogród w stylu dworskim będzie naszym azylem i enklawą zieleni, przenoszącą nas w epokę rozkwitu kultury ziemiańskiej.